مناظره*ای خواندنی از امام رضا(ع) در اثبات توحید

[حامد]

ابطال شبهات توسط امام رضا علیه السلام

حضرت امام رضا علیه السلام، تمام شبهاتی که توحید و اصل اسلام را نشانه رفته بود، باطل ساخت و توحید را آنچنان که هست و واقعیت دارد تفسیر تبیین نمود. مناظرات امام رضا علیه السلام در اکثر موضوعات توحید و خداشناسی موجود است موضوعاتی مانند: بداء، مشیت، اراده، قضا قدر، صفات فعل و ذات، اثبات حدوث عالم، اثبات قدیم واثبات خلق لا من شیء و رد اعتقاد به خلق من شیء و .... نکته بسیار جالب و مهم این است که اغلب این مناظرات قابل فهم و درک برای محققین است و ملاک*ها و قوانین کلی را در این خصوص بیان فرمودند. بی شک با رجوع و تمسک به کلمات گهر بار آن ستاره هدایت است که تا به امروز متکلمین و، فقهاءومحدثین شیعه توانسته*اند همه شبهات مخالفین را باطل کنند.

برای نمونه یک مناظره مختصر که شامل یک اصل و قاعده در توحید است را مرور می*کنیم:

امام رضا علیه السلام از شخص نصرانی که ظاهرا اعتقاد به الوهیت حضرت مسیح داشت پرسیدند «اعتقاد تو در باره مسیح چیست ؟» گفت: «ای آقای من مسیح از خدا است» امام در جواب فرمودند: «از این جمله از خدا است چه چیزی را اراده کرده ای؟ از خدا بودن فقط و فقط چهار وجه دارد: اول: بعض از کل بودن (در این صورت حضرت مسیح جزئی از خدا می*شود) که دراین صورت خداوند جزء دار می*شود دوم: (منظورت از جمله مسیح از خداست) مانند سرکه که از خمر به دست می*آید باشد که این در باره خداوند محال است سوم: مانند فرزند و پدر (مسیح فرزند باشد و خداوند پدر) که این بر سبیل مناکحه خواهد بود (باطل بودن این قسم واضح است) چهارم: مانند مصنوع که ایجاد می*شود که در این صورت خداوند خالق خواهد بود و مسیح مخلوق آیا نزد تو وجه دیگری است؟ پس آن وجه را به ما معرفی کن» در روایت آمده است که آن مرد مسیحی از جواب درماند و محکوم شد. (7)

با این بیان بسیار مختصر وساده حضرت امام رضا علیه السلام هم باطل بودن الوهیت حضرت مسیح را اثبات فرمودند و هم چنین بیان داشتند که خلقت خداوند از قبیل کل و جزئ نیست به این معنا که مخلوقات جزئیاتی باشند که از یک وجود کلی جدا شده باشند و همچنین خلقت خداوند به این صورت نیست که ذات خداوند به شکل مخلوقات درآمده باشد و خلقت بر اساس مناکحه را نیز بیان فرمودند در نتیجه خداوند عالم هستی را ابتداعا «لا من شیء» ایجاد کرده است. بدون اینکه سابقه ای وجودی داشته باشد.

علوم بی انتهای اهلبیت عصمت و طهارت توسط روایاتی که از ایشان باقی مانده استامروز به ما رسیده است. هیچ یک از علوم اسلامی نیست الا اینکه در روایات در بارگان اصل و قانون از اهل بیت رسیده است. اما افسوس که در طول تاریخ به علت ظلم جائران و دشمنان و غفلت و کم کاری دوستان اهل بیت کسی از این علوم بهره نبرد الا عده ای بسیار قلیل. و اهل بیت مقام علمی خویش را به چاهی پلمپ شده و تعطیل شده تشبیه کردند که سر شار از آی حیات است اما تشنگان حقیقت از این چاه سراسر آب حیات روی برگرداند از این رو فرمودند: «نحن بئر المعطله» ما چاه تعطیل شده*ایم هرچند ظلمی که بر اهل بیت عصمت و طهارت رفت بسیار عظیم بود و اثرات منفی دوری جامعه اسلامی از تعلیمات اهل بیت تا به امروز هم باقی است اما نباید غفلت ما از تعلیم از آبشخور علوم الهی اهل بیت باعث شود که امروز هم معارف امام رضا علیه السلام در غربت و مهجوریت باقی بماند. برتمام محبین و ارادت مندان آن امام رئوف است که اقبال و توجه بیشتر و بیشتری به کلمات گهر بار آن حضرت و پران طاهرین ایشان داشته باشند و هموتره متذکر این حقیقت باشند که: «کلامکم نور» کلام شما اهل بیت نور است و کسی که این اعتراف را در مقابل ائمه می*کند یعنی با جان و دل قبول کرده است که کلام غیر اهل بیت ظلمت است و تاریکی.

پی نوشت ها:
1- امالى شیخ صدوق-ترجمه کمره ای متن 677 مجلس نود و هفتم‏
2- بحار الانوار ج 49 ص 129
3- بحارالأنوارج 57 ص 197 تتمیم نفعه عمیم ..... ص: 187
4- رجال‏النجاشی ص 433 مدخل 1164- هشام بن الحکم أبو محمد .....
5- بحارالأنوارج 57 ص 197 تتمیم نفعه عمیم ..... ص: 187
6- رجال کشی ص 258
7- بحارالأنوار ج 10 ص 349 باب 19- مناظرات الرضا علی بن موسىصلوات الله علیهما