روش مؤثر براي اينكه خودمان را از گناه مصون نگه داريم و مرتكب گناه نشويم، اين است كه در قدم اول زمينه ها و انگيزه هاي گناه را بشناسيم.
علل و زمينه هاي گناه :
1. جهل و ناداني............يكي از عوامل زمينهساز گناه، جهالت و ناداني نسبت به خدا، هدف آفرينش انسانامام علي ـ عليه السّلام ـ در عهدنامة خود به مالك اشتر ميفرمايد: «در برابر خداوند، كسي نافرماني نميكند مگر جاهل شقي». و نيز از گفتار آن حضرت است كه: «جهل مركز زشتي است، جهل ريشه و پاية زشتي است، جهلموجب تباهي معاد انسان است
2. آلودگي محيط زندگي............بدون ترديد يكي از زمينه هاي گناه، محيط فاسد و آلوده است اگر محيط آلوده باشد انسان را به ناهنجاري و گناه ميكشاندمهمترين آنها عبارتند از: خانواده، مدرسه، دوستان و عوامل فرهنگي از قبيل مطبوعات و رسانه هادر روايات آمده است: انسان بر دين دوست خود است
3. غفلتزدگي............غفلت يكي از بيماريهاي قلب است كه انسان را از ياد خداباز ميدارد و در نتيجه انسان اقدام به انجام هر كاري ميكند و هر گناهي را مرتكب ميشود. رسول گرامي ـ صلي الله عليه و آله و سلّم ـ در اين باره ميفرمايند:زماني كه قلب انسان پاك باشد، جسدش پاك و هرگاه قلب او پليدباشد، جسدش هم پليد است.
4. پيروي از هوا و هوس............اگر انسان از هواي نفس خود پيروي كند و به خواستههاي نفس هميشه پاسخ مثبت دهد، سرانجام به گناه و معصيت آلوده خواهد شد. در آيات و روايات از متابعت هواي نفس، نهي شده است. از جمله در قرآن ميخوانيم: از هواي نفس پيروي مكن كه تو را از راه خدا منحرف ميسازد.و امام صادق ـ عليه السّلام ـ در مذمّت پيروي از هواي نفس ميفرمايد: «بترسيد از هواي نفس خود همانطور كه از دشمنان خود ميترسيد.