دلایل شهادت امام حسن (علیه السلام)‎

[amirhossein10]

3- مبارزه با مشروعیت‏ حكومت علوى:
در كنار تمام خلاف‏هاى فوق، آنچه هدف اصلى معاویه بود، ساقط كردن حكومت علوى و فرزندان وى از مشروعیت ‏بود. وى تلاش مى‏كرد براى تثبیت ‏حكومت ‏خود، جبهه مقابل را از مشروعیت‏ بیندازد و براى این كار شیوه‏هاى عجیبى نیز به كار برد كه برخى عبارتند از:
الف - مشروعیت‏بخشى به خلافت ‏خلفاى سه*گانه:
معاویه براى این هدف از شخصیت‏هاى دینى و روحانى وابسته استفاده كرد تا به خیال خود زمینه كم رنگ شدن احادیث نبوى در مورد على(علیه*السلام) را فراهم سازد. لذا او بارها از كارگزاران خود مى‏خواست:
1- «با كمال دقت راویانى را كه طرفدار عثمان هستند و در فضایل او سخن مى‏گویند، شناسایى كنید و در مجامع شركت دهید و بزرگ بدارید و نام آنان را به همراه روایات و احادیث آنها درباره عثمان و پدرش براى من بفرستید.»(21) به این ترتیب در مدت زمانى اندك احادیث متنوعى در مورد عثمان خلق شد. [attachment=0:1wigdadm]images.jpg[/attachment:1wigdadm]

[amirhossein10]

- معاویه همچنین به كارگزارانش فرمان داد چون روایات درباره عثمان زیاد شده، از این پس به گویندگان و نویسندگان بگویید درباره ابوبكر و عمر و دیگر صحابه حدیث ‏بسازند. هر حدیثى را كه درباره ابوتراب شنیدید، آن را رها نكنید، مگر این كه حدیثى از صحابه در رد آن براى من نقل كنید. چنین روایاتى چشم مرا روشن و ادله و حجت مربوط به ابوتراب را كم رنگ‏تر مى‏كند و حجت‏شان را باطل مى‏سازد.» (22)
این سیاست چنان پیش رفت كه هر كسى حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه و آله) نقل مى‏كرد، دیگر به حدیث او با شك و تردید نگاه مى‏كردند. امام باقر(علیه*السلام) در مجلسى براى آگاهى مردم از اینگونه احادیث ‏بیش از صد مورد را خواند و فرمود:
«مردم گمان مى‏كنند اینگونه احادیث صحیح است. آنگاه فرمود: هى والله كلها كذب و زور(23)؛ اینها همه به خدا قسم، دروغ و بهتان است.»
ابان بن تغلب مى‏گوید: «خدمت امام باقر(علیه*السلام) عرض كردم: بعضى از آن احادیث را بیان فرمایید امام فرمود: رووا ان سیدى كهول اهل الجنة ابوبكر و عمر و ان عمر محدث و ان الملك یلقنه و ان السكینة تنطلق على لسانه و ان عثمان الملائكة تستحیى منه ...(24)؛ روایت مى‏كنند كه ابوبكر و عمر دو آقاى پیران اهل بهشت هستند و مى‏گویند عمر از ملائكه خبر مى‏گرفت و ملائكه مطالب را به وى تلقین مى‏كردند و آرامش و وقار بر زبانش جارى مى‏شد و مى‏گویند عثمان كسى است كه ملائكه از او حیا مى‏كنند ... پس امام فرمود: به خدا قسم همه اینها دروغ است.»

[amirhossein10]

ب) قداست زدایى از سیماى امیر مؤمنان(علیه*السلام)
اقدام دوم معاویه این بود كه از سیماى امام قداست زدایى كند و با این ترفند جایگاه او را از دل‏ها بزداید.
شهید مطهرى(ره) مى‏نویسد: «على(علیه*السلام) از دنیا رفت و معاویه خلیفه شد، بر خلاف انتظار معاویه، على(علیه*السلام) به صورت نیرویى باقى ماند و معاویه آن طورى كه اعمال بیرون از تعادل و متانتش نشان مى‏دهد، از این موضوع خیلى ناراحت‏ بود لهذا تجهیز ستون تبلیغاتى علیه على(علیه*السلام) كرد.»(25)
بخشى از تلاش‏هاى معاویه در این عرصه چنین است:
دستور داد در منابر رسما على(علیه*السلام) را سب كنند و آن را در خطبه‏هاى نماز و منابر رواج داد و با تهدید و ارعاب مردم را وادار به این كار مى‏كرد.
در موردى از احنف بن قیس خواست كه به على(علیه*السلام) لعن كند و او چون با اصرار معاویه رو به‏رو شد، بر منبر رفت و گفت:

«معاویه مرا به لعن على امر كرده است، معاویه و على اختلاف داشتند. به هر كدام ظلم شده است، او را دعا مى‏كنم. لعنت ‏خدا و ملائكه و خلق تو اى خدا بر كسى باد كه ظلم كرده است و لعنت تو بر فئه باغیه از اینها باد.» مردم هم گفتند: آمین.
صحابه منافق را وادار به جعل حدیث علیه امام مى‏كرد. از جمله سمرة بن جندب را با 400 هزار درهم وادار كرد بگوید آیه «من الناس من یشرى نفسه ابتغاء مرضات الله ...» (26) كه درباره على(علیه*السلام) در لیلة*المبیت است درباره ابن ملجم نازل شده است.
در این زمینه كار به جایى رسید كه دست‏ به بدعت در احكام هم زدند. مثلا چون در خطبه‏هاى نماز عید على(علیه*السلام) را سب مى‏كردند و مردم به خاطر این كه نشنوند از محل نماز خارج مى‏شدند، خطبه‏ها را مقدم بر نماز كردند. (27)
امام باقر(علیه*السلام) در مورد این اقدام بنى‏امیه مى‏فرمود: «و یروون عن على علیه*السلام اشیاء قبیحة و على الحسن و الحسین علیهماالسلام ما یعلم الله انهم قد رووا فى ذلك الباطل و الكذب و الزور(28)؛ مطالب زشتى را درباره على علیه*السلام و حسن و حسین علیه*السلام نقل مى‏كردند كه خدا مى‏داند همه‏اش باطل و دروغ و بهتان بود.»

[amirhossein10]

4- تلاش براى تشكیل حكومت موروثى
آنچه هدف اصلى معاویه بود و تمام اقداماتش بر محور آن دور مى‏زد، قبضه كردن حكومت و تثبیت آن در دست‏ بنى‏امیه بود؛ همان هدف پنهانى كه امام حسن از آن آگاه بود و براى اتمام حجت در شرایط صلح، آن را گنجاند:
«هذا ما صالح علیه الحسن بن على بن ابى طالب معاویة بن ابى سفیان: صالحه على ان یسلم الیه ولایة امر المسلمین على ان یعمل فیهم بكتاب الله و سنة رسوله صلى الله علیه و آله و سیرة الخلفاء الصالحین و لیس لمعاویة بن ابى سفیان ان یعهد الى احد من بعده عهدا بل یكون الامر من بعده شورى بین المسلمین ...(29)؛ این قرارداد صلحى است‏ بین حسن بن على بن ابى طالب و معاویة بن ابى سفیان: با او مصالحه كرد به این كه ولایت امر مسلمانان را به او واگذارد، به این شرط كه بین مسلمانان بر اساس كتاب خدا و شیوه پیامبر و سیره خلفاى صالح عمل كند و معاویه حق ندارد كه پس از خود كسى را به جانشینى و خلافت انتخاب كند و تعیین خلیفه بر اساس شوراى بین مسلمانان باشد.»
و یا به این صورت كه: «المادة الثانیه ان یكون الامر للحسن من بعده فان حدث به حدث فلاخیه الحسین و لیس لمعاویة ان یعهد به الى احد.»(30)
اما معاویه در راستاى همان هدف اصلى خود، بعد از پانزده سال كه موانع سر راه خود را برداشت، تصمیم گرفت ‏یك همه پرسى عمومى به راه اندازد و براى فرزندش یزید از عموم مردم مكه، مدینه، شامات، عراق و ... بیعت‏ بگیرد. براى این كار به تمام مراكز حكومتى بخشنامه كرد و مخالفان را با شدت تمام سركوب كرد. اما مدتى بعد از طرح گرفتن بیعت عمومى متوجه شد كه گروه‏هاى خواص همچنان مخالف او هستند و بالاترین خطرها نیز به دو دلیل از جانب امام حسن علیه*السلام است:
اولا: بسیارى از مخالفان منتظرند ببینند سلاله رسول خدا(صلى الله علیه و آله) چه مى‏كند چرا كه در صلح نامه شرط كرده بود، براى معاویه خلیفه و جانشینى تعیین نشود.
ثانیا: امام مجتبى(علیه*السلام) در میان مردم مسلمان از پایگاه بسیار قوى برخوردار است و شایستگى عظمت و لیاقت او براى تصدى خلافت و زمامدارى جامعه زبانزد است.
از طرفى معاویه مى‏دانست كه اگر موضوع ولایتعهدى را به مردم واگذارد، هیچ كس كم‏ترین توجهى به یزید نخواهد كرد. از این رو معاویه به فكر افتاد نظر مخالفان را به سوى خود جلب كند و نامه‏هایى به حسین بن على، عبدالله بن عباس، عبدالله بن زبیر، عبدالله بن جعفر و ... نوشت. امام حسین(علیه*السلام) در پاسخ نامه او نوشت:
«اتق الله یا معاویة! واعلم ان لله كتابا لایغادر صغیرة و لا كبیرة الا احصاها، واعلم ان الله لیس بناس لك قتلك بالظنة و اخذك بالتهمة و امارتك صبیا یشرب الشراب و یلعب بالكلاب ما اراك الا و قد او بقت نفسك و اهلكت و اضعت الرعیة والسلام(31)؛ اى معاویه! در مورد جانشینى فرزندت یزید و اصرار بر آن از خدا بترس. بدان كه براى خداوند منان صحیفه‏اى است كه تمام اعمال ریز و درشت را ثبت مى‏كند و هیچ عملى از آن مخفى نخواهد ماند.
معاویه! بدان خداوند همانند مردم نیست كه بخشى از آنان را با كم‏ترین سوءظنى بكشى و عده‏اى دیگر را متهم نمایى و دستگیر كنى. فرزندت یزید كه آرمان تو است، شراب مى‏آشامد و به سگ‏بازى مشغول است. معاویه! مى‏بینم كه تنها با این كارت خودت را متزلزل مى‏سازى و دین خود را نابود مى‏كنى و مردم را از بین مى‏برى.» :P

[amirhossein10]

پی*نوشت*ها:
1- جلاء العیون، ص 435. :P
2- خرایج، ج 71 ص 238 و مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 22.
3- بحارالانوار، ج 44، صص 70 تا 86، ح 11.
4- تحلیلى از زندگانى سیاسى امام حسن مجتبى علیه السلام، علامه جعفر مرتضى عاملى، ترجمه محمد سپهرى، ص 189.
5- بحارالانوار، ج 44، صص 71- 73. :P
6- همان.
7- همان.
8- كشف الغمة، ج 2، ص 150.
9- احتجاج طبرسى، ج 1، ص 145.
10- نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 3، ص 16.
11- نهج البلاغه فیض الاسلام، خ 92، ص 274.
12- همان.
13- النصائح الكافیه، ص 97 و حقایق پنهان، ص 258.
14- همان، ص 94.
15- شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج 1، ص 464.
16- همان، ج 3، ص 470 و كشف الغمه، ج 1، ص 123. 17- همان، ج 3، ص 470.
18- همان، ج 1، ص 463. :P
19- همان، ج 3، ص 470.
20- بحارالانوار، ج 73، ص 350، ح 13 و نامه‏هاى امام حسن و حسین علیهما السلام، الكامل فى التاریخ، ج 3، ص 443، رجال كشى، ص 33 و بحارالانوار، ج 44، ص‏213.
21- انظروا من قبلكم من شیعة عثمان و محبیه و اهل ولایته و الذین یرون فضائله و مناقبه فادنوا مجالسهم و قربوهم و اكرموهم و اكتبوا لى لكل مایروى كل رجل منهم و اسمه و اسم ابیه و عشیرته. نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 3، ص 15، 16.
22- ان الحدیث فى عثمان قد كثر و فشا فى كل مصر و فى كل وجه و ناحیه فاذا جاءكم كتابى هذا فادعوا الناس الى الروایة فى فضائل الصحابة و الخلفا الاولین و لا تتركوا خبرا یرویه احد من المسلمین فى ابوتراب الا و اتونى بمناقض له فى الصحابة مغتعله فان هذا احب الى و اقر لعینى و ادحض لحجة ابى تراب و شیعته‏» . همان، ج 3، ص 16.
23- سلیم بن قیس، صص 68، 69.
24- اسد الغایة، ج 3، ص 215; منتخب كنزالعمال با حاشیه منه احمد بن حنبل، ج 5، ص 2.
25- حماسه حسینى، ج 3، ص 26.
26- بقره، 207.
27- تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 152.
28- سلیم بن قیس، ص 69.
29- بحارالانوار، ج 44، ص 65. الصواعق المحرقه، ص 81 و كشف الغمه، ج 2، ص 170.
30- الاصابة فى تمییز الصحابة، ج 1، ص 330 و الامامة و السیاسة، ج 1، ص 184.
31- الامامة و السیاسة، ج 1، ص 203