حوادث پس از تحصّن: دو هجوم

[حامد]

منظور از «هجوم» در تاریخنگاری مصائب حضرت زهراعلیهاالسّلام چیست؟ و این حادثه، چند مرتبه اتّفاق افتاده است؟

هر مرتبه از حضور هواداران مسلّح خلیفه در اطراف درب خانۀ حضرت فاطمه*علیهاالسّلام، به فرمانِ ابوبکر و با هدفِ اخذ بیعت از ساکنانِ خانه را «هجوم» می*نامیم.
اگر به تعریف مذکور، قیدِ «حمله»، شامل: «ارعاب، تهدید به احراق و اِعمال عناصری از جنس خشونت» را بیفزاییم، نقلهای «هجوم به بیت فاطمهعلیهاالسّلام»، به دو گروه اصلی، تقسیم می*گردند.(1)
گروه اوّل: نقلهای حاکی از: «هجوم اوّل» (= هجوم منجر به شکست تحصّن).
گروه دوم: نقلهای حاکی از: «هجوم اصلی» (= هجوم منجر به وقوع احراق و ایراد ضرب و جرح به حضرت زهراعلیهاالسّلام).
بر اساس تعریف ارائه شده، بایستی به مواردی از مراجعۀ هواداران ابوبکر به درب خانۀ حضرت فاطمه*علیهاالسّلام (به دستور مستقیم خلیفه و با هدف اخذ بیعت از حضرت علی*علیه*السّلام )، که در آن مراجعهها، «ارعاب، تهدید به احراق و اِعمال عناصری از جنس خشونت» به کار نرفته است نیز، «هجوم» اطلاق نماییم؛ ولی این قبیل «مراجعهها» ـ که برخی، پیش از «هجوم اوّل» و برخی دیگر، پیش از «هجوم اصلی» رخ داده*اند ـ را «هجوم مقدّماتی»(2) مینامیم.
نتیجه*ای که پس از دستهبندی دقیق نقلهای حاکی از هجوم، حاصل میآید؛ تحقّق قطعی و تردیدناپذیر حملۀ نظامی به بیت فاطمهعلیهاالسّلام، آن هم ـ حدّاقل ـ در دو نوبتِ زمانی مختلف می*باشد که ـ به ترتیب ـ از آنها با نامهای: «هجوم اوّل = هجوم منجر به شکست تحصّن» و «هجوم اصلی = هجوم منجر به وقوع احراق و ایراد ضرب و جرح به حضرت زهراعلیهاالسّلام» یاد میکنیم.
1- تعدّد دفعات هجوم از سوی پژوهشگرانی همچون: استاد سیّد جعفر مرتضی العاملی، در کتاب «مأساة الزهراءعلیهاالسّلام» (جلد 1، صفحۀ 274 و 313 ـ 314 و 315( و استاد شیخ عبدالزهراء مهدی، در کتاب «دراسة و تحلیل حول الهجوم علی بیت فاطمه*علیهاالسّلام» (صفحۀ 101 و 110 و 112 ـ 114) مورد تأیید قرار گرفته است.
لازم به یاد آوری است که ابن حمزۀ زیدی (متوفّای 614هـ) برای نخستین بار، به تعدّد دفعات هجوم، تصریح نموده است. (ر.ک: مأساة الزهراءعلیهاالسّلام، ج 1، ص 313 و 315)
2- برای مثال، ر.ک: دراسة و تحلیل حول الهجوم علی بیت فاطمه*علیهاالسّلام، ص 170، پاراگراف دوم؛ ص 223، پ آخر؛ ص 225، پ آخر و ص 226، پ اوّل؛ ص 226، پ سوم؛ ص 242، پ دوم؛ ص 245، پ اوّل؛ ص 372، پ اوّل. (در این هجومها، حملهای رخ نداده است.)