نمایش نسخه قابل چاپ
شيطان در طول زندگاني خود با وجود آنكه در سايه اطاعت خداوندي، جايگاه ويژه اي در بارگاه الهي براي خود پيدا كرده بود با اين وجود با انجام دادن برخي كارها پايه گذار برخي كارهاي زشت و نادرست گرديد كه نه تنها باعث رانده شدن وي از درگاه خداوندي گرديد بلكه باعث بدبختي هر كس ديگري نيز كهدنباله رو وي در انجام چنين كارهايي باشد گرديد. كه فهرست وار به بيان برخي از آنها ميپردازيم.
جبرگرايي
وي به خداوند متعال گفت: پروردگارا تو مرا گمراه ساختي. و با چنين تفكري مكتب جبرگرايي را پي ريزي كرد تا با كمك چنين روشي ساده دلان را فريب دهد كه آنها در زندگي مجبورند و همه جا خود را مجبور به گناه و سرشكني بدانند. اما طبقآيه پنجاهم سوره كهف "و از فرمان پروردگارش سرپيچيد" شيطان در طاعت و معصيت خداوند آزاد بوده است چون با اختيار خود نافرماني الهي را كرده است.
خود برتربيني
درسوره الاعراف آيه12 شيطان پس از آنكه از فرمان الهي سرپيچي نمود، علت اين نافرمانيش را برتري خويش، بر آدم بيان كرده و با بيان "من از او بهترم؛ مرا از آتش آفريدهاي و او را از گل!" با يك مقايسه غلط غرور و تكبر ورزيد. چنانچه امام صادق عليه السلام در اين مورد و نهي از آن خطاب به ابوحنيفه فرمودند: اي ابوحنيفه! شنيدم قياس مي*كني. گفت: بلي. فرمود: قياس مكن. اولين قياس كننده ابليس بود، وقتي كه گفت: مرا از آتش خلق كردي و آدم را از گل و بين خاك و آتش قياس كرد. اگر ابليس نورانيت آدم را با نورانيت آتش قياس مي*كرد، به امتياز بين دو نور و برتري يكي بر ديگري پي مي*برد.
رقص و آواز
پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند: اول كسي كه نوحه سرايي كرد و به رقص و آواز پرداخت، ابليس بود. ابليس وقتي به آدم عليه السلام سجده نكرد و از درگاه الهي رانده شد، به نوحه سرايي و آه و فغان پرداخت و وقتي آدم عليه السلام را با حيله و نيرنگ، تشويق به خوردن از درخت ممنوعه نمود و باعث اخراج وي از بهشت گرديد، به ساز، آواز، رقص، پايكوبي و ترانه سرايي پرداخت.
كفر
در كتاب عيون اخبار الرضا از امام علي عليه السلام نقل كرده كه فرمود: شيطان اولين كسي بود كه كفر ورزيد و او نيز باعث پيدايش و انتشار كفر شد. و نيز امام علي عليه السلام فرمود: اول كسي كه كفر ورزيد و پايه گذار كفر و سركشي گرديد، ابليس ملعون بود.
او نخستين متكبري بود كه خودپرستي را به جاي حق پرستي برگزيد.
اولين كسي كه به دروغ قسم خورد، ابليس بود.
در سوره الاعراف آيه 21 چنين مي*خوانيم:"و براي آنها سوگند ياد كرد كه من براي شما از خيرخواهانم."
پيامبر پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: حضرت موسي از خداي تعالي در خواست كرد كه با حضرت آدم، ديداري داشته باشد، در هنگام ديدار، حضرت موسي گفت: خداي تعالي تو را با قدرت خود آفريد و از روح خود در تو دميد و فرشتگان را فرمان به سجده*ات داد و بهشت را ارزاني*ات نمود و مقامي والا براي تو خواست. فقط تو را از يك درخت منع كرد و تو نتوانستي صبر كني و نفس خود را مهار كني. فرمانبرداري ابليس نمودي و از اوج بلندي و بهشت برين فرود آمدي و همين نافرماني*ات، باعث محروميت ما از بهشت و اخراجمان از آن شد.
حضرت آدم به او گفت: با پدرت با نرمي و مهرباني گفتگو كن! اي فرزند: گرفتاريهاي اين درخت را بسيار ديده*ام. دشمن من با مكر و حيله وسوسه*ام كرد. و به خداوند سوگند ياد كرد كه در مشورت با من به روش نصيحت كنندگان باشد و به من گفت: اي آدم! آيا تو را به درخت جاودانگي و پادشاهي كه زايل نمي*شود، راهنمايي كنم. تو و همسرت از اين درخت بخوريد و براي هميشه با من در بهشت باشيد و سوگند دروغ، به ذات پروردگار ياد كرد كه او از پند دهندگان است.
اي موسي! تا آن روز خيال نمي*كردم كه كسي به دروغ به خدا سوگند ياد كند. لذا به سوگندش اطمينان كردم.
حسد
ابليس اولين كسي بود كه آتش حسدش شعله ور شد. از جنادة بن اميه نقل شده كه اولين لغزش و اشتباهي كه روي داده حسد بود. ابليس نسبت به آدم به خاطر آنكه مامور به سجده در برابر وي گشت، حسد ورزيد و همين حسد او را به نافرماني و استكبار وداشت.
منابع
كليني، اصول كافي، باب حب الدنيا و الحرص عليها.
اسد الله محمدي نيا، بهشت جوانان.
محمد باقر مجلسي، بحارالانوار.
كريم برزگر، شيطان شناسي به نقل از تفسير عياشي.
شيخ صدوق، الخصال.
نويسنده: ف . شاه محمدي