آنان که ما را یاری کردند: زرارة
بسم الله الرحمن الرحیم
اللّهم صل علی محمّد و آل محمّد و عجل فرجهم و اهلک عدوهم من الجن و الانس من الاولین و الاخرین
مقدمه:
بررسی زندگی یاران ائمه اطهار (صلوات الله علیهم اجمعین) از جهات مختلف کار مهمی می باشد. از یک دیدگاه با بررسی زندگی آنان، مقام و جایگاه والای ائمه اطهار (ص) برایمان بیشتر روشن می شود. از نگاهی دیگر، می توانیم از زندگی آنان پند گرفته و خودمان را بیشتر به ائمه اطهار (ص) نزدیک کنیم.
با توسل به ائمه اطهار (ص) و توکل به خداوند رحمن رحیم، سعی دارم تا یک سلسله مقالات تحت عنوان "آنان که ما را یاری کردند" را در این سایت ایجاد نمایم تا إن شاء الله خودم و همه کسانی که از این مقالات استفاده می کنند بتوانند به ائمه اطهار (ص) نزدیک تر شوند و امیدوارم بقیه دوستان نیز من را در این راه کمک کنند.
امشب، شام شهادت امام صادق (علیه السلام) است. برای همین اولین مقاله تحت عنوان فوق را به یار با وفای امام صادق و باقر (علیهما السلام) یعنی "زرارة" اختصاص می دهم.
زرارة:
زرارة بن اعین شیبانی از مردم کوفه و از شاگردان عالی مقام حضرات باقر و صادق علیهما السّلام است. در فقاهت و دیانت و وثاقت و علم و فضل در میان انبوه شاگردان ائمه اطهار علیهم السلام نظیر نداشته است. روایت شده که امام صادق علیه السلام به فیض بن مختار فرمودند: "هر وقت طالب حدیث ما شدی، از این شخص نشسته، اخذ کن" و اشاره به زرارة فرمودند. و هم فرمودند: "لولا زرارة لقلت إنّ احادیث أبی ستذهب" یعنی: اگر زرارة نبود، می گفتم احادیث پدرم عن قریب از میان می رود.
روایت شده است که یونس بن عمّار، راوی جلیل القدر، حدیثی از زرارة راجع به ارث از امام باقر برای حضرت صادق علیهما السلام نقل کرد، حضرت فرمودند: آنچه زرارة از پدرم نقل کرده روا نیست که ما آن را رد کنیم.
ابو غالب زراری در رساله ای که در شرح حال زرارة و رجال خاندان خود نوشته و در کشکول شیخ یوسف بحرانی (رض) تمام آن آمده است، درباره زرارة عموی جدّ خویش می نویسد: "روایت شده که زرارة مردی خوش سیما و تنومند و سفید پوست بود. وقتی نماز جمعه می رفت، عرقچینی به سر می گذاشت و عصایی به دست می گرفت. مردم پاس احترام و احتشام او را می داشتند و صف کشیده هیئت نیکو و جمال او را می نگریستند. زرارة در مناظره و سخنوری بسیار ممتاز بود و هیچ کس قادر نبود در مناظره او را مغلوب سازد، ولی کثرت عبادت، او را از سخن گفتن باز داشته بود. متکلّمین شیعه در سلک شاگردان او بودند. وی هفتاد یا نود سال (سبعین او تسعین سنة) در جهان زیست. اولاد اعین فضایل بسیاری دارند، آنچه درباره آنان گفته شده، بیش از این است که بتوانم برای تو خواننده بنویسم." (1)
زرارة با این مقام عالی که او را از اوتاد زمین و اَعلام دین و سرآمد اصحاب اجماع (یعنی کسانی که هر حدیثی با سند صحیح روایت کنند، علمای شیعه اجماع بر قبول آن نموده اند) به شمار آورده اند، می گوید: با هر حرفی که از امام جعفر صادق علیه السلام می شنوم، ایمانم افزون می گردد.
برادران زرارة (بُکیر، حمران، عبدالرحمن و عبدالمک بن اعین) و فرزند وی ضُرَیس بن عبدالملک همه از بزرگان اصحاب ائمه اطهار علیهم السلام هستند. فرزندان زرارة (رومی، عبدالله، حسن و حسین) نیز از راویان موثق و جلیل القدر بوده اند.
حمران بن اعین:
حمران بن اعین برادر بزرگ زرارة است. حمران از شاگردان بزرگ و اصحاب خاص حضرت باقر و حضرت صادق علیهما السّلام است. احادیث او در رشته های مختلفه دینی از آن دو امام عالی مقام در تمام کتب مذهبی مشهور است. حمزه و محمد و عقبه پسران حمران نیز از محدثین شیعه به شمار می روند.
شیخ مفید (رض) در کتاب اختصاص روایت می کند که حمران به حضرت باقر علیه السلام گفت: من با خدا عهد کرده ام که از مدینه بیرون نروم مگر اینکه آنچه را از شما می پرسم جواب دهید. فرمودند: سوال کن. حمران گفت: آیا من از شیعیان شما نیستم؟ فرمودند: آری، هم در دنیا و هم در آخرت.
و همچنین شیخ مفید (رض) در آن کتاب از هشام بن حکم نقل می کند که گفت: از حضرت صادق علیه السلام شنیدم می فرمودند: چه شفیع خوبی هستیم من و پدرم برای حمران در روز قیامت. ما هر دو دست حمران را می گیریم و رها نمی کنیم تا او را با خود به بهشت ببریم.
همچنین از زیاد قندی نقل می کند که گفت: حضرت صادق علیه السلام فرمودند: حمران یکی از مردان بهشتی است.
پاورقی:
1. یکی از اساتید من در رابطه با هیئت نیکوی زرارة مطلب جالبی را بیان می کردند که من دوست دارم آن را در اینجا نقل کنم. ایشان می فرمودند که چهره زرارة برای این زیبا بوده که تمام عمرش را صرف تعلیم و یاد گرفتن احادیث ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین کرده بود و برای همین چهره اش زیبا بود. حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی در یکی از سخنرانی هایشان تعبیر جالبی دارند که به موضوع مربوط است. ایشان می فرمایند: "افسوس که عمر گذشت و ما از این زندگی بهره ای که باید نبردیم. شما جوان اید. از دوران جوانی کار کنید، قرآن را هر روز ترک نکنید، به امام زمان هدیه کنید، اگر یک گِلی را کنار دسته گُل بگذاری، روز اول اثری نمی بینی اما اگر یک ماه این گِل کنار آن گُل بود بعد که برداشتی می بینی بوی گُل می دهد. دل من و تو هم این جور است، یک روز قرآن بخوانی مثل گِلی است که یک روز کنار گُل است، اما اگر یک سال هرروز قرآن بخوانی، آن هم قرآن را به او هدیه کنی، به این هدیه بر می گردد به او، دیگر کار، کارتو نیست؛ می شود از من و تو هدیه ای به سلیمان زمان. آن وقت او به کرمش با ما چه معامله خواهد کرد؟! این است مقام ، منصب، این است راه ارتباط با ولی عصر(عج)."
اگر ما احادیث ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین را مطالعه کنیم و إن شاء الله به دعای خیر خودشان، عمل نیز بکنیم در حقیقت، امر ائمه صلوات الله علیهم اجمعین را زنده کردیم و در این صورت مشمول دعای خیر ایشان (رحم الله من احيا امرنا) می شویم، إن شاء الله.
منبع:
در نوشتن مطالب فوق غیر از منابع ذکر شده از مطالب ارزشمند پاورقی کتاب "مهدی موعود، ترجمه جلد سیزدهم بحارالانوار علامه مجلسی (رض)" که توسط مرحوم علی دوانی (ره) ترجمه شده نیز استفاده شده است. (پاورقی صفحات 952، 953، 1072 و 1073)
