عباس افندي؛ تغيير قبله از روس به لندن
عباس* افندي؛ تغيير قبله* از روس* به* لندن*
سفر عباس* افندي* به* انگليس*
*عباس* افندي* در سالهاي* 1913 ــ 1911 سفري* به* اروپا و امريكا كرد و طي* سخنراني*هاي* متعددي* كه* در مجامع* گوناگون* (عمدتاً* ماسوني) آن* ديار ايراد نمود،
صراحتاً* از انگليس* (و امريكا) جانبداري* كرد.
براي* نمونه، در يكي* از سخنراني*هاي* خود (در منزل* ميسيس* كراپر، سال* 1911) مدعي* شد كه:
« اهالي* ايران* بسيار مسرورند از اين*كه من* آمدم* اينجا. اين* آمدن* من* اينجا سبب* الفت* بين* ايران* و انگليس* است.
ارتباط* تام* [بين* دو كشور] حاصل*مي* شود و نتيجه* به* درجه*اي* مي*رسد كه*
بزودي* از افراد ايران، جان* خود را براي* انگليس* فدا مي*كنند و همين* طور انگليس* خود را براي* ايران* فدا نمايد » ! (26)
*يكي* از پژوهشگران* پراطلاع* معاصر، «سفر سالهاي* 1913 ــ 1911 عباس* افندي* به* اروپا و امريكا» را
«كه* با تبليغات* فراوان* از سوي* متنفذين* محافل* سياسي* و مطبوعاتي* دنياي* غرب* همراه* بود،
نشاني... آشكار از... پيوند عميق* ميان* سران* فرقه* بهائي* و كانون*هاي* مقتدري* در اروپا و امريكا » مي*داند. (27)
به* نوشته وي:
«سفر سالهاي* 1913 ــ 1911 عباس* افندي* به* اروپا و امريكا سفري* كاملاً* برنامه*ريزي* شده* بود.
بررسي* جريان* اين* سفر و مجامعي* كه* عباس* افندي* در آن* حضور يافت، نشان* مي*دهد كه* كانون*هاي* مقتدري* در پشت* اين* ماجرا حضور داشتند و مي*كوشيدند تا اين* «پيغمبر» نوظهور شرقي* را به* عنوان* نماد پيدايش* «مذهب* جديد انساني» آرمان* ماسوني ــ تئوسوفيستي، معرفي* كنند.
اين* بررسي* ثابت* مي*كند كه* كارگردان* اصلي* اين* نمايش* انجمن* جهاني* تئوسوفي،
يكي* از محافل* عالي* ماسوني* غرب، بود...
در اين* سفر، تبليغات* وسيعي* درباره* عباس* افندي، به* عنوان* يكي* از رهبران* تئوسوفيسم، صورت* گرفت؛
اين* تبليغات* به* حدي* بود كه* ملكه روماني* و دخترش* ژوليا وي* را به* عنوان* «رهبر تئوسوفيسم» مي*شناختند و به* اين* عنوان* با او مكاتبه* داشتند. عباس* افندي* در اين* سفر با برخي* رجال* سياسي* و فرهنگي* ايران ــ چون* جلال*الدوله* پسر ظل*السلطان، دوست محمدخان* معيرالممالك* داماد ناصرالدين* شاه، سيدحسن* تقي*زاده، ميرزامحمدخان* قزويني، عليقلي* خان* سرداراسعد بختياري* و غيره ــ ملاقات* كرد.
اين* ماجرا، كه* حمايت* كانون*هاي* عالي* قدرت* جهان* معاصر را از بهائيگري* نشان* مي*داد،
بر محافل* سياسي* عثماني* و مصر نيز تأثير نهاد و عباس* افندي* پس* از بازگشت* از اين* سفر، وزن* و اهميتي* تازه* يافت » (28)
*عباس* افندي* در محرم* 1332ق* (دسامبر 1913) به* مقر خود در عكا بازگشت (29) ،
اما روشن* است* كه* وي، ديگر آن* عنصر منزوي* پيشين* نبود و شواهد تاريخي* نشان* مي*دهد كه* ،
رجال* وقت* دولت* عثماني* نيز (كه* در خط* ارتباط* با «آلمان» و تضاد با «انگليس» گام* مي*زدند) همين* تصور را داشتند و به* همين* دليل* نيز فضا را بر او و يارانش* در فلسطين، تنگ* ساختند.
به* قول* سر دنيس* رايت، ديپلمات* و مورخ* پراطلاع* انگليسي:
«پس* از بازگشت* به* عكا كه* هنوز زير سلطه عثماني*ها قرار داشت* شرايط* زندگي* براي* عبدالبها و پيروانش* به* هيچ* وجه* آسان* نبود» (30)
حوادث بعدي نشان داد كه پيشواي بهائيت، لندن (و امريكا) را به عنوان قبله جديد برگزيده است.
پی نوشتها :
---------------
26. خطابات* عبدالبها، چاپ* مصر، 1/23. البته* جمله اخير خالي* از حكمت!
نيست: البته* وقتي* كه* گرگ* و ميش* قرار است* در آغوش* هم* زندگي* كنند، معلوم* است* كه* قرباني* شدن* ميش،
فرصتي* براي* قرباني* شدن* گرگ* نخواهد گذاشت!
27. جستارهايي* از تاريخ* بهائيگري* در ايران، ص* 15
28. «نظريه توطئه» ، صعود سلطنت* پهلوي...، عبدالله* شهبازي، ص* 69 به* بعد.
29. اخبار امري، سال* 39، ش* 9 و 10، آذر ــ دي* 1339، ص* 654
30. ايرانيان* در ميان* انگليسي*ها، ترجمه كريم* امامي، ص* 286
