آداب سفر در فرهنگ نيايش 33 علم چيست؟ ..... ص : 29
ويژگى ديگر علم آن است كه قدرت مىآورد. اين يك اصل عقلانى است كه هر چه علم بيش باشد، قدرت تسخير و اثرگذارى بيشتر مىشود. داستان آصف بن برخيا مشهور است. او كسى است كه (علمى از كتاب نزد اوست) «1» و با اين مقدار علم، تخت بلقيس را از سبأ به ملك سليمان عليه السّلام مىبرد؛ آن هم در كمتر از يك چشم بر هم زدن. نيز خود حضرت سليمان عليه السّلام- كه آصف از زير دستان اوست- باد را در تسخير خود دارد. علم او اين چنين است:
وَ لَقَدْ آتَيْنا داوُدَ وَ سُلَيْمانَ عِلْماً ... «2».
تسخير و قدرت او را هم ببينيم:
فَسَخَّرْنا لَهُ الرِّيحَ تَجْرِي بِأَمْرِهِ رُخاءً حَيْثُ أَصابَ «3».
باد به فرمان او جا به جا مىشود؛ به هر كجا كه او مىخواهد، مىرود. «4» حالتى كه قابل قياس است با وضع ما و چارپايان كه آن هم تسخير ناميده شده است:
سُبْحانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ «5».
خداوند چيزهاى ديگرى را هم مسخّر ما كرده است؛ يعنى على القاعده بايد بتوانيم آنها را تسخير كنيم «6»:
آداب سفر در فرهنگ نيايش، ص: 32
... وَ سَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَ سَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهارَ* وَ سَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ دائِبَيْنِ وَ سَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ. «1» مىتوان گفت كه كشتى را، به امر خدا، تسخير كردهايم؛ به فرمان ما حركت مىكند. نيز رودها كه البتّه كمتر در اختيار ما هستند؛ انحراف از مسير بعضى از رودها و سد بستن بر بخشى از آب رود از مظاهر تسخير ماست. امّا ماه و خورشيد چه؟ روز و شب چه؟ در تسخير رود از ياد نبريم معجزهى حضرت موسى عليه السّلام را هنگام گذشتن از نيل و در مورد ماه و خورشيد به ياد بياوريم «شقّ القمر» «2» و «ردّ الشّمس» «3» را. قبول كنيم كه شناخت چند عنصر از جرم ماه و چند قدم راه پيمودن بر آن، معناى كاملى براى تسخير نيست. اگر هم به سراغ مثالهاى بزرگ آمدهايم به آن معنا نيست كه مسائل ريز و كوچك حل شده است و به عنوان نمونه مىتوانيم مورچه را مسخّر خود كنيم و مثلا با يك جملهى ادْخُلُوا مَساكِنَكُمْ «4» مورچهها را به درون سوراخشان بفرستيم. اين تسخيرها
آداب سفر در فرهنگ نيايش، ص: 33
«علم» مىخواهد كه ما نداريم و اگر داشتيم وضعمان چنين نبود. حال اثبات اين كه موجودات عالم فهم دارند و در مرحلهى بعد، اين كه كسانى زبان آنان را مىدانند، در بخش بعدى خواهد آمد.
8-) 8-)