بسم الله الرحمن الرحیم
اللّهم صل علی محمّد و آل محمّد و عجل فرجهم و اهلک عدوهم من الجن و الانس من الاولین و الاخرین

طبق مباحثی که در تاپیک "از کجا معلوم روایات صحیح باشه؟" مطرح شد، قرار شد یک تاپیک جدید باز کنیم و در آن به بررسی تاریخ احادیث شیعه بپردازیم. در ادامه بحث هم إن شاء الله 2 احتمال گفته شده (یعنی 1-گذر احادیث در طول 1400 سال و 2-وجود کذّابی برای جعل احادیث در هر زمان) را مورد بررسی قرار می دهیم.

مطالب مختصری از تاریخ احادیث شیعه:
اكنون به ذكر كتب اولیه شیعه و مؤلفان آنها می*پردازیم و در ادامه، اصول اربعمائه(اصول 400 گانه) را بیشتر خواهیم شناخت.
1. ابورافع غلام آزاد شده پیامبر (ص) و محب خالص امام علی علیه السّلام ، جزء اولین نویسندگان اسلامی است. نجاشی در كتاب فهرس مصنفی الشیعه از كتاب او با نام «كتاب السنن و الأحكام و القضایا» نام می*برد كه مشتمل بر كتب صلاه و صیام و حجّ و زكاه و قضایا بوده است. [1]

2. سلمان فارسی : ابن شهر آشوب او را اولین مؤلف شیعه بعد از امام علی علیه السّلام می*داند. [2]

3. عبدالله بن عبّاس : مفسر و محدّث و فقیه و شاگرد امام علی علیه السّلام است. او همراه خود الواحی داشت كه احادیث پیامبر صلّی الله علیه و آله را كه از اصحاب می شنید، روی آن می*نوشت [3] و در هنگام مرگ خود به اندازه یك بار شتر كتاب داشت. [4]

4. جابر بن عبدالله انصاری : او كتابی داشته است كه به صحیفه جابر مشهور بوده است، که اهل عامه از صحیفه او یاد كرده اند و احادیثی از آن نقل می*كنند. او كلاس حدیث هم داشت و تا زمان امام باقر علیه السّلام هم زنده بود.

5. عبیدالله بن ابی رافع : كاتب امام علی علیه السّلام است و كتابی با نام «قضایا أمیرالمؤمنین» داشته است. كتاب دیگر او «تمسیه من شهد مع علی حروبه» است كه نسخه آن به *دست آمده و در آینده به چاپ خواهد رسید.

6 و 7. علی بن ابی رافع و اصبغ بن نباته

8. سُلیم بن قیس هلالی: او از یاران امام علی علیه السّلام بوده و تا زمان امام سجاد هم زنده بوده است. كتاب او را اولین كتاب شیعه شمرده*اند[5] او در این كتاب روایات پیامبر صلّی الله علیه و آله را از طریق سلمان و مقداد و ابوذر (ره) و روایات امام علی علیه السّلام را مستقیماً نقل می* كند. علاوه بر احادیث به وقایع تاریخی هم می*پردازد و آنها را مفصلاً شرح می*دهد. بسیاری از روایات آن در كتب حدیثی شیعه مثل كافی ، كتب شیخ صدوق (ره) و ... نقل شده است.
همچنین شایان ذکر است که این کتاب، اولین اصل از اصول 400 گانه شیعیان نیز می باشد و ضمنا این کتاب به محضر مقدس ائمه اطهار صلوات الله علیهم اجمعین نیز رسیده است. امام صادق علیه السلام در مورد این کتاب فرموده اند: هر کس از شیعیان و محبین ما، کتاب سلیم بن قیس هلالی را نداشته باشد، چیزی از مسائل ما نزد او نیست، و به وسائل ما آگاهی ندارد. این کتاب الفبای مذهب شیعه و سری از اسرار آل محمّد علیهم السلام است.
برادر ارجمند و استاد گرامی ما، جناب آقای "اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی" این کتاب را به فارسی ترجمه کرده اند و مقدمه بسیار خوبی نیز به آن اضافه کرده اند و انتشارات "دلیل ما" نیز این کتاب را به چاپ رسانده است. إن شاء الله در آینده در مورد این کتاب، مطالب ارزشمند دیگری قرار می دهیم.

9. زید بن وهب : از اصحاب امام علی علیه السّلام است و كتاب «خطب امیر المؤمنین علیه السّلام علی المنابر» را نوشته است.
همچنین در ادامه می*توان از حارث اَعور، حجر بن عدی، محمد بن قیس و دیگران هم نام برد.

این مطلب إن شاء الله، ادامه دارد ...

منابع:

1. رجال النجاشی
2. معالم العلماء:2
3. تقیید العلم: 91
4. الطبقات الكبری: 5 ك 216
5. الفهرست لابن الندیم: 275
البته مطالب فوق با کمی تغییر در سایت http://essay.monajat.org/hadis/Tarikh/Hsdis04/01.php موجود است.