طب الرضا (ص)

[J.MOGHADAM]

توليد شپش‏
و اكل التين يقمل منه الجسد اذا دمن عليه.
خوردن انجير توليد شپش ميكند هر گاه گنديده باشد.
تمام خواص و فوايدى كه براى ميوه‏ها گفته و نوشته‏اند در مورد ميوه‏هاى تازه و سالم است ميوه‏هاى پير فاقد خاصيت و ويتامين‏اند بخصوص اگر گنديده باشند كه لانه انواع ميكرب‏ها و مرض‏ها است، اصولا تمام خوراكى‏هاى فاسد و گنديده حامل و ناقل ميكربها هستند ولى با اين فرق كه خوراكى‏هاى گوشتى و چربى‏دار يكنوع انقلاب و بهم خوردگى در شكم ايجاد ميكنند كه همان مايه استفراغ، قى يا اسهال مى‏شود و اگر بيمار از اين دو حالت جان بدر ببرد بسلامتى اميدوارتر است و ديگر خطر تسلط و نفوذ ميكربها براى او نيست.
ولى ميوه‏ها و سبزيجات اين اضطراب و انقلاب را در مزاج ايجاد نميكنند در نتيجه فرصت خوبى بدست ميكربها ميدهند بنا بر اين حتى الامكان بايد از ميوه‏هاى تازه و جوان استفاده كرد.
ميوه‏ها را جز در موقع خوردن نشوئيد زيرا در طبيعت براى اينكه ميوه‏هاى شما تا مدتى سالم بماند بامر خالق طبيعت روى آنها سم پاشى شده و بعضى چرب و بعض ديگر پوششهاى پنبه‏اى و غيره روى آنها كشيده شده تا از نفوذ هوا و ميكربهاى خارجى محفوظ بمانند شستن و پاك كردن آنها جز در وقت خوردن صلاح نيست و شما هم اگر مايليد كه بهتر و بيشتر ميوه‏ها را تازه نگهدارى كنيد آنها را بروغن‏جات بيالائيد و به را لاى پنبه نگهدارى كنيد

[J.MOGHADAM]

فساد دندانها
و شرب الماء البارد عقيب الشي‏ء الحار و الحلاوة يذهب بالاسنان.
آشاميدن آب سرد و بعد از طعام گرم و شيرينى دندانها را فاسد ميكند.
دندان بعلل زياد و مختلفى ممكن است فاسد و خراب شود.

[J.MOGHADAM]

كرم‏ خوردگى:
روى دندانها را روپوشى محكم بنام مينا پوشانده است اين روپوش دندان را از نفوذ بسيارى از مواد مضره كه يكى از آنها خود بزاق دهان است نگهدارى ميكند وقتى اين روپوش بعللى شكست سوراخى در آن ايجاد ميگردد كه از آن تعبير بكرم خوردگى مى‏كنند

[J.MOGHADAM]

موادى كه از بقاياى غذا و شيرينى در لابلاى دندانها ميماند پس از مدتى تبديل به اسيد شده ميناى دندانها را فاسد ميكند.
وقتى دندان شكاف برداشت مواد شيميائى غذاها شكاف را توسعه داده تا بريشه دندان يا برشته‏هاى عصبى فك ميرساند رسيدن آن مواد برشته‏هاى عصبى باعث تحريك آنها و دردهاى سخت ميگردد گاهى در ميان شكافها بقاياى غذا مانده تبديل بميكرب مى‏شود و ميكربهائى هم كه با غذا وارد دهان ميگردند داخل شكافها شده شروع برشد و فعاليت ميكنند در اين موقع است كه بيماريهاى مختلف دهان‏
و دندان پديد مى‏آيد.
خوردن و آشاميدن غذاى سرد بعد از خوردن غذاى گرم يا گرم بعد از سرد موجب تركيدن ميناى دندان و فساد آن ميگردد.

[J.MOGHADAM]

منافع حمام‏
و منفعة عظيمة يؤدى الى الاعتدال و ينقى الورك و يلين العصب و العروق و يقوى الاعضاء الكبار و يذيب الفضول و يذهب العفن.
حمام منافع بزرگى دارد، مزاج آدمى را باعتدال ميكشاند چرك و پليدى را برطرف ميكند، رگها و پى را نرم ميكند، اعضاى بزرگ بدن را تقويت مينمايد، فضولات بدن را زايل و عفونات را نابود ميسازد.
مقصود از اعتدال كه بوسيله حمام نصيب بدن ميگردد ظاهرا نتيجه تصرفات چهارگانه و پى در پى است كه حمام در مزاج مى‏كند، شرح اين تصرفات در خود متن داده شده است، انسان وقتى وارد حمام مى‏شود لباس خود را ميكند تحت تأثير هواى سرد و خشك است چون وارد گرمخانه شد احساس سرما مى‏كند و تر است مدتى كه گذشت در گرما، و ترى واقع مى‏شود چون خارج شد در حالى كه گرم است خشك مى‏شود از تركيب اين احوال يك نوع اعتدالى در مزاج پديد مى‏آيد كه نشانه آن سبكى و نشاط است.
اين خاصيتى است كه بيشتر نصيب پوست بدن ميگردد و اما ساير قسمت‏هاى بدن هر كدام بهره زيادى از حمام ميبرند كه در متن بآن اشاره شده است، نتيجه خدمتهائى كه حمام بما مى‏كند سلامتى و صحت مزاج است كه بقيمتى ارزان ميفروشد بنا بر اين حمام يك‏ بيمارستان مجهز و كامل است كه كشته و مرده‏اى بيرون نمى‏دهد و تمام كسالتهائى كه بعد از حمام ديده مى‏شود در خارج از حمام بر اثر عدم مراقبت و سهل انگارى در غذا و لباس و كار و شرايط بعدى گريبان ما را ميگيرد.

[J.MOGHADAM]

زياد گوشت شكار نخوريد
و الاكثار من اكل لحوم الوحش و البقر يورث تغير العقل و تحير الفهم و تبلد الذهن و كثرة النسيان.
زياد خوردن گوشت گاو و حيوانات وحشى موجب كمى عقل و سرگردانى فهم و بلادت ذهنى و زيادى نسيان مى‏گردد.
هر چيز وقتى زياده از حد شد و اعتدال خود را از دست داد بجاى سود زيان ميرساند گوشت گرچه مخالف بسيار دارد ولى اگر در خوردن آن رعايت اعتدال شود مفيد و خدمتگزار جان و تن است همه ضررهاى گوشت در زياد روى آنست و گر نه گوشت در قبال مضرات- منافع زيادى هم دارد از جمله خواهش جنسى را بجنبش مى‏آورد و اعصاب مغز را بيدار ميكند، نازك‏بينى‏هاى شعر او ظريف‏كاريها، عشق‏ها، عاطفه‏ها، ابتكارات علمى و فنى همه در اثر تحريك اعصاب است و گوشت بيش از هر چيز اعصاب را تحريك مينمايد علاوه مغز هم غذا ميخواهد و غذاى مغز فسفر و يستين است و اين دو ماده در گوشت بيش از ساير غذاها يافت مى‏شود ولى با همه خواصى كه گوشت در تقويت و تحريك اعصاب دارد اگر زياده از حد مصرف شود اعصاب را فرسوده و فلج كرده از كار مياندازد، فرسودگى اعصاب همان جنون و تحير و فراموشى و لا هدفى است.
گوشت گاو و حيوانات وحشى از جهت خواص مذكور قوى‏تر و زيادروى در خوردن آنها ضررش بيشتر است‏.

[J.MOGHADAM]

تخم مرغ زياد نخوريد
و كثرة اكل البيض و ادمانه يولد الطحال و رياحا في رأس المعدة و الامتلاء من البيض المسلوق يورث الربو و الابتهار.
زياد تخم مرغ خوردن موجب بزرگى سپرز و بادها در سر معده مى‏شود پركردن شكم از تخم مرغ كبابى باعث ضيق نفس و تنگى سينه ميگردد.
دكتر گيلورد هاوزر دانشمند و غذاشناس مشهور در كتاب گذرنامه خود ميگويد تخم مرغ در تغذيه مقام مهمى چون شير دارد زيرا داراى مواد سفيده‏اى از نوع عالى است و سرشار از تمام ويتامينها باستثناى ث ميباشد، و براى هر كس لازم است كه در هفته چهار تا پنج تخم مرغ بخورد ولى اشخاص سالخورده بعلت كولسترولى كه در تخم‏مرغ هست بايد احتياط كنند و از مصرف آن خوددارى نمايند و آن را بحد اقل ممكن تقليل دهند.
كلسترل سمى است كه عامل اصلى ساختمان سنگهاى صفراوى و كبدى و مثانه ميباشد.
علاوه بر آنكه نبايد بخوردن تخم مرغ ادامه داد در يك وعده هم نبايد زياد خورد خصوص اگر با پوست كنار آتش پخته باشد تخم مرغ خام خوردنش خوب نيست پخته و سفت‏شده آن مطلوب نيست بهترين پختن‏ها نيم بند كردن آنست (عسلى).
براى عسلى كردن تخم مرغ نبايد آن را در آب جوشانيد بلكه بايد در آبى كه نزديك بجوش باشد آن را بعمل آورد.

[J.MOGHADAM]

بهترين آشاميدنى‏
و خير الماء شربا ما كان ينبوعه من الجهة المشرقية من الخفيف الابيض و اصحها ما كان مجراه في جبال الطين.
بهترين آبهاى آشاميدنى اعم از اينكه شخص مسافر باشد يا در وطن اقامت داشته باشد آن است كه چشمه آن از سمت مشرق و سبك و سفيد باشد و سالمترين آبها آنست كه مجراى آنها در كوههاى خاكى (تپه‏ها) بوده باشد.
در بعضى از نسخ عبارت باين طريق است:
و افضل المياه التى تجرى بين مشرق الشمس الصيفى و مغرب الشمس الصيفى‏
يعنى بهترين آبها آنست كه از سمت مشرق آفتاب تابستان و مغرب آفتاب تابستان جارى شود.
آبى كه از سمت شمال جارى مى‏شود چون مجرايش طبيعى و از بالا به پائين است با سهولت جارى ميگردد و در نتيجه فضولات زيادترى همراه دارد و آبى كه از طرف جنوب جريان پيدا كند مواد اختلاطيش بسيار كم و غير كافى است و آبهائى كه مجرايش مشرق و مغرب باشد مواد مخلوطى آن متوسط و مفيد است، شيخ بو على سينا در قانون ميگويد: آبى كه بسوى مشرق خصوصا مطلع تابستانى آفتاب جريان داشته باشد افضل آبها است بالاخص كه از منبعش مسافت زيادى جارى گردد و بهترين آبها آب چشمه‏اى است كه در زمينهاى حرة (زمين حرة آنست كه سنگ و ريگ و معدنياتش زياد نباشد)
جريان پيدا كند و در معرض آفتاب و هوا آشكار گردد و نيز ميگويد آبهائى كه از ميان خاك عبور ميكنند بهتر از آنها است كه از بين سنگها ميگذرند زيرا خاك‏ها آب را پاكيزه و خالص ميكنند و ممزوجات غريبه را از آن وامى‏ستانند.

[J.MOGHADAM]

آب برف‏
و المياه الثلوج و الجليد فردية و المياه السحب حفيفة عذبة صافية نافعة اذا لم يطل حبسها في الارض.
آبهاى برف و يخ خوب نيست و آبهاى باران سبك و گوارا و صاف و سودمند است در صورتى كه زياد در گودال نماند.
در قانون ميگويد آبهائى كه از ذوبان يخ و برف بدست مى‏آيد غليظ و سنگين است يخ و برف هر گاه پاك و صاف باشد و مخلوط با مواد پست و مضره نباشد صالح و بى‏ضرر است خواه در ميان آب بيندازند و آب را با آن سرد كنند يا كنار آب در ظرف ديگرى بگذارند تا آب بآن سرد شود و اقسام مختلف آن با هم فرق فاحشى ندارند مگر اينكه اصولا آبى كه به يخ و برف سرد مى‏شود از ساير آبها كثيف‏تر يعنى اختلاطش بيشتر است و چنين آبى براى كسانى كه بدرد و ناراحتيهاى عصبى مبتلا هستند مضر است چون اين آب را بجوشانند و در معرض هوا بگذارند تا سرد شود بصلاح برميگردد.
ميكربها ميان آبهائى بيشتر زندگى ميكنند كه در حدود 15 الى 20 درجه حرارت داشته باشند حرارت هر چه بيشتر شود ميكربها را نابود ميكند و هر چه كمتر شود از حرارت و فعاليت آنها كم ميكند و در هر دو جهت ضررهاى فاحشى ديده مى‏شود آبى كه بر اثر سرد شدن خواص طبيعى خود را از دست ميدهد و همچنين ساير آبهاى آلوده را وقتى بجوشانند و در معرض جريان هواى پاك قرار دهند بحال طبيعى و اعتدال برميگردد.

[J.MOGHADAM]

آب چاه‏
و اما مياه الجب فإنها عذبة صافية نافعة ان دام جريها الى ...
اما آبهاى چاه گوارا و صاف و سودمند است اگر جريانش ادامه داشته باشد اما آب دره‏ها و گوديها گرم و غليظاند در تابستان براى آنكه در يك جا راكد است و آفتاب دائما بر آن ميتابد و گاهى آشاميدن چنين آبى باعث توليد صفراء و بزرگى سپرز مى‏شود.
در قانون ميگويد: آبهاى راكد خصوصا آنها كه رويش باز و گرماى هوا در او تاثير كرده باشد از نظر بهداشت مردود و سنگين است و چنين آبى چون بوسيله برف در زمستان سرد مى‏شود مولد بلغم است و چون بر اثر تابش آفتاب در تابستان گرم مى‏شود و متعفن ميگردد مولد صفرا و سوداء است و بعلت كثافت و اختلاط آن با مواد ارضيه و تبخير مواد لطيف و مفيد آن توليد اطحله ميكند پوست بدن را نازك (مايعات داخلى و ترشحات غددى را رقيق ميكند) ميكند. احشاء را (اعضاء داخلى) متصلب ميگرداند گردن و شانه‏ها و بازوها را لاغر و ضعيف ميكند حس جوع و عطش را زياد ميكند ايجاد ثقل و يبوست ميكند، مجارى دفع ادرار و فضولات را مشكل ميكند- و بسيار اتفاق يافته كه حبس البول و استسقاء پديد مى‏آورد گاهى موجب پائين افتادن معده و روده مى‏شود و شخص را گرفتار ذات الريه و بيمارى سپرز ميگرداند، كبدش تنبل و خوراكش كم مى‏شود و در مخاطره جنون و بواسير واقع ميگردد.