اگر شخصی عالم*ترین افراد به احکام نباشد و قضاوت کند و حکم صادر کند بدون علم و آگاهی جامعه خود به خود به ظلم و بی*عدالتی سوق پیدا می*کند، لذا باید به عالم*ترین افراد مراجعه کرد، روزی جوانی را که شراب خورده بود نزد ابوبکر آوردند، خلیفه از او سؤال کرد چرا شراب خوردی در حالی که اسلام آنرا حرام کرده، جوان در پاسخ گفت من در منطقه*ای زندگی می*کنم که از حکم شراب آگاهی نداشتم و اگر حرمت آنرا می*دانستم پرهیز می*کردم، خلیفه به عمر گفت جواب مسئله او چیست و با او چه کنیم عمرگفت این مشکلی است که ابوالحسن (حضرت علی(ع)) باید جواب دهد. حضرت علی(ع) فرمود کسی را با او بفرستید تا در بین مهاجر و انصار بپرسند آیا حرمت شراب را برای این جوان بیان کرده*اند یا خیر، خلیفه به این دستور عمل کرد و روشن شد که جوان واقعاً بی*خبر بوده است و مجازات نشد.
زن حامله*ای را نزد خلیفه دوم آوردند که عمل نامشروع انجام داده بود، خلیفه دستور داد او را سنگسار کنند (چون حد زن شوهردار سنگسار است) ولکن آن زن حامله بود حضرت علی(ع) فرمود تو براین زن تسلط داری بدلیل گناهی که مرتکب شده ولی طفل در رحم او گناهی ندارد، تو باید او را نگه داری تا بچه*اش متولد شود آنگاه اگر سرپرستی برای بچه یافت، حدالهی را بر او جاری کنی، خلیفه نیز به این دستور عمل کرد. و گفت: عَجزتِ النساءُ اَن تِلدنَ مثل علیِّ بن ابی*طالب، لَولا علیُ لَهلک عُمر زنان از بدنیا آوردن مثل حضرت علی(ع) عاجزاند و اگر علی(ع) نبود عمر هلاک می*شد.
حال اگر حضرت علی(ع) این مشکل را حل نمی*کرد یک فرد بی*گناه نیز از بین می*رفت، و مصداق این کلام خداوند بود که می*فرماید: مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا
مردی با زن دیوانه*ای عمل نامشروع انجام داده بود، و گواهان بر این عمل گواهی و شهادت داده بودند، ولکن آن مرد فرار کرده بود، به دستور خلیفه دوم می*خواستند برآن زن حد جاری کنند، حضرت علی(ع) فرمود این زن را نزد (خلیفه دوم) برگردانید و به او بگوئید مگر نمی*دانی تکلیف از مبتلی و دیوانه برداشته شده است و تا خوب شود تکلیف ندارد و خلیفه در جواب گفته بود نمی*دانستم. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل حاکم جامعه اسلامی بایدبه دستورات قرآن عمل کند و از آن پیروی کند.
خداوند می*فرماید: وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُواْ بِالْعَدْلِ چون میان مردم قضاوت می*کنید به عدالت رفتار کنید.
در مورد دیگری خداوند می*فرماید: يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُم بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى فَيُضِلَّكَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ
ای داود ما تو را جانشین خود در زمین کردیم پس بین مردم بحق داوری کن و بدنبال هوای نفس مرو که از طریق حق منحرف می*شوی و کسانی که از راه خدا به بیراهه می*روند عذابی سخت دارند چون روز حساب را فراموش کردند.