طلحه و جنگ عمر با ابوبکر

گروه دین و اندیشه «خبرگزاری دانشجو»، حامد صارم؛ در هر زمانی که به تاریخ نگاه شود، تاریخ درسی جدید دارد. تاریخ به ما نشان می*دهد که چگونه یک قوم به سربلندی می*رسد و با نظر دقیق به تاریخ و عبرت گرفتن از آن در فتنه*ها، راه نجات راحت*تر پیدا می*شود.

تاریخ پر است از انسان*هایی که اسمشان می*درخشد و همه بشریت به چنین انسان*هایی افتخار می*کنند و در مقابل افرادی که صفحات تاریخ را از ظلم و خونریزی سیاه کرده*اند. بعضی خونریز و سفاک و فتنه*گر بودند و زمینه*های فتنه را ایجاد کردند.

اما تاریخ را نمی*توان به سادگی مرور کرد؛ چرا که همواره طبق یک روال طبیعی قلم تاریخ نویسان به دست صاحبان قدرت بوده و به مخالف خویش اجازه قلم*فرسایی ندادند، از این روست که ملاحظه تاریخ کاری ساده نیست.

بررسی تاریخی کار بسیار ظریفی است

ای بسا ظالمی که عادل نشان داده شده است و عادلی که ستمگر معرفی شده است و چه بسیار سعی شده است که اعمال گروهی از دید آیندگان مخفی بماند و به آن تصریح نشود یا اگر ذکر شود به نحوی توجیه شود تا قابل قبول شود؛ لذا بررسی تاریخ با همه محاسنی که دارد، از ظرافت بالایی برخوردار است که اگر خواننده این ظرافت*ها را نداشته باشد، هیچ*گاه نمی*تواند به درستی قضاوت کند.

زمانی که یک رویداد تاریخی از حیث مذهب و اعتقاد جمعی ارزش اعتقادی پیدا می*کند، این مسئله باید بسیار دقیق*تر مورد نظر باشد؛ چرا که انگیزه*های کتمان، تحریف و تلبیس بسیار بیشتر می*شود.

کتمان واقعه غدیر در برخی از کتب مهم
تاریخ صدر اسلام و خاصه سده نخست آن، پر از وقایعی اثرگذار در اعتقادات تمام مذاهب و فرق اسلامی است و نتیجه*گیری در این قسمت تاریخ در اعتقاد و مذهبی که یک شخص اختیار می*کند، صددرصد تاثیرگذار است و بالطبع وقایع این دوره از بیشترین آسیب تحریف و کتمان برخوردار است که برای نمونه می*توان از کتمان واقعه بسیار بزرگ غدیر که آیاتی در قرآن به این واقعه اختصاص دارد، نام برد.

کتاب بخاری که مهمترین کتاب برای عده* زیادی از فرق اسلامی است، ابداً ذکری از این واقعه نکرده و بعضی کتب دیگر که ذکری از آن کرده*اند، سعی نموده*اند نهایت اختصار را رعایت کنند که این عدم ذکر یا رعایت اختصار به نحو افراطی آن، همان کتمان و تحریف در تاریخ است.

آیا فعل صحابی پیامبر می*تواند مستند فتوی قرار گیرد؟

عده*ای برای فرار از این واقعیت و تثبیت این کتمان و تحریف این واقعه بررسی و تحقیق در مورد وقایع آن دوره را ممنوع کرده*اند و با درست کردن قانونی مبنی بر عدالت تمام صحابی پیامبر سخن گفتن از ایشان را تحریم نموده*اند و از این هم بالاتر، اعمال و افعال ایشان را منبع دینی می*دانند، یعنی فعل یک صحابی می*تواند مستند یک حکم شرعی قرار گیرد، همان*طور که سنت پیامبر یا آیه قرآن می*تواند مستند یک فتوی قرار گیرد.

تحریف وقایع تاریخی توسط طبری
عدالت صحابی تقریبا اعتقاد اکثر مورخان مشهور می*باشد و این یکی از انگیزه*هایی است که باعث تحریف شده است و به واسطه این تحریف گمراهی را برای عده*ای کثیر به ارمغان آورده*اند، به هر حال این امری مسلم است که تا قرن*ها تاریخ را وابستگان دربار خلفا نگاشتند.

برجسته*ترین ایشان ابن*جریر*طبری است که به بهانه بی*طرفی در نقل رویدادها، به تحریف واقعیت و کتمان حقایق پرداخته است. علامه سیدمرتضی* عسگری می*نویسد: «طبری در ترویج مجعولات، بر دیگر مورخان سبقت جسته است» (1).


وی از سیف*بن*عمر 701 حدیث نقل می*کند، حال آنکه نزد محققان به دروغگویی حدیث*ساز معروف است (2).

خطیب بغدادی می*نویسد: «دروغگوترین فرد بر پهنه زمین ابومعشر است» (3) که طبری در کتابش از گفتارهای وی بهره فراوانی برده است (4).

چگونه همه صحابی که به جنگ هم رفتند، اهل بهشت هستند؟

از طرف دیگر، زندگی صحابه خالی از اختلافات عمیق که منجر به جنگ*های طولانی شده نیست؛ جنگ*هایی که خون هزاران مسلمان در آن جنگ*ها ریخته *شده و طرف*های درگیر از بزرگان صحابی بوده*اند، به راستی چگونه می*توان همه صحابی را عادل و اهل بهشت دانست، در حالی که بر روی یک دیگر شمشیر کشیده*اند و برای کشتن یکدیگر از هیچ تلاشی فرو گذار نکرده*اند؟ آیا در این جنگ*ها همه بر حق بودند؟ هم قاتل به بهشت می*رود هم مقتول؟

افسوس که عده*ای بر همین عقیده*اند تا باطل خویش را زیر نقاب عدالت صحابی پنهان کنند و از همه عجیب*تر نقل حدیثی است که با بداهت عقل و با محکمات آیات قرآن شریف در تعارض است. مدعی شده*اند پیامبر به 10 نفر بشارت بهشت داده است، در حالی که بعضی از این 10 نفر در جنگ جمل رو در روی یکدیگر ایستاده*، تدارک لشکر کرده*اند و آتش جنگ را برافروخته* و خون*های بسیاری را ریخته*اند. در عین حال هر دو طرف اهل بهشت هستند!!

صحابی عادل و اهل بهشت که نام او با فتنه جمل گره خورده است!

وای از روزی که امر قرآن مبنی بر تعقل زیر پا قرار گیرد، آن روز است که حدیث عشره مبشره به عنوان سنت نبوی ملاک و معیار قرار می*گیرد؛ از جمله کسانی که در عشره مبشره نامشان برده شده است «طلحه*بن*عبیدالله» است که نام او با فتنه جمل گره خورده*است، *اما تا به امروز همچنان او را صحابی عادل و اهل بهشت می*دانند.

طمع خلافت فقط در طلحه نبود، بلکه در عده*ای که همراه پیامبر شدند، ولی از ابتدا طمع خلافت را در سر می*پروراندند نیز وجود داشت. طلحه نیز یکی از افراد آن حزب طماع در خلافت بود که توانست خلافت را به نفع خویش جلب کند، اما آنها در میان خویش دچار اختلافی بزرگ شدند.

کشته شدن عثمان توسط طلحه
همو بود که برای به چنگ آوردن خلافت، کمر به قتل خلیفه سوم عثمان بست، هر چند از این کار طرفی نبست؛ سپس برای رسیدن به خلافت آتش جنگ جمل را افروخت که در نتیجه آن هزاران نفر از مسلمانان را به کشتن داد.

برای بررسی دقیق و فهمیدن چرایی قتل عثمان و جنگ جمل لازم است مروری کوتاه بر سرگذشت حزب سقیفه و درگیری*های درون حزبی سقیفه بیاندازیم تا چرایی کشتن عثمان توسط طلحه برای ما آشکار شود؛ از این رو به اختصار به بررسی جریانات درونی سقیفه پرداخته می*شود.

سقیفه آغاز انحراف امت اسلام نبود

نباید سقیفه را آغازی بر انحراف دانست، بی*شک سقیفه ادامه انحرافی است که از پیش شکل گرفته بود و رفته رفته که زمان بر رویداد سقیفه می*گذشت، دلایل و شواهدی چند حکایت از آن داشت که گروه پیروز در سقیفه، از دیرباز برای کسب قدرت و شکست رقیب و زیرپاگذاشتن غدیر در اندیشه و پی*ریزی طرح بوده*اند.

با قطع نظر از نقل*هایی که حکایت از امضای معاهده در زمان حیات پیامبر مبنی بر خیانت به پیامبر می*کند و با قطع نظر از روایات ترور پیامبر قرائنی را می*توان یافت که غصب خلافت طرحی از پیش تعیین شده بوده است.

آیا مردم غدیر را فراموش کرده بودند؟

بی شک، مهمترین گواه این امر آن است که با وجود آن همه تاکیدات پیامبر بر خلافت علی (ع) که در منابع غیر شیعی بسیار یافت می*شود، تا گروهی همدست و ریشه*دار در کار نباشد، نمی*شود به یکباره همه چیز به سویی دیگر تغییر جهت پیدا کند. آیا هیچ*یک از مردم غدیر را به یاد نداشتند؟

بی*شک به یاد داشتند و تا دیر زمان هم از خاطرشان نرفته بود. 12 سال پس از آن روز در سال 23 هجری حضرت علی*بن*ابیطالب (ع) با اهل شوری و مردم به احتجاج پرداخت و 40منقبت از خود برشمرد که از جمله آنها غدیر و آیه تطهیر بود، آن گاه همه حاضران را بر تایید آن به شهادت طلبید و جز تنی چند از مخالفان، هیچ کس آن حضرت را انکار نکرد.

شش دلیلی که نشان می*دهد فتنه سقیفه از قبل طراحی شده بود؟
اگرچه دلایل و شواهد این نظریه بسیار است اما به برخی از آن اشاره می*شود:

1- نخستین موضوع مطرح شده در خطبه غدیر خم هشدار به مخالفان و دشمنان علی بن ابیطالب است. ایشان تاکید می*کند که شمار ایشان کم نیست و پیوسته در اندیشه توطئه*اند و برای آینده، نقشه*ها دارند.

2- در مجالس عمومی که پیامبر می*خواست فضائل حضرت علی (ع) را بفرماید و از امامت ایشان سخن گوید، جنجال می*کردند و هیاهو می*نمودند. بارها همین که می*فرمود: «الائمه بعدی اثنی عشرا»؛ ائمه بعد از من دوازده نفر هستند، نظم و سکوت مجلس به هم می*خورد و جنجال و تحرک تا بدان حد می*رسید که حضرت از ادامه گفتار باز می*ماند (5).

3- ابوبکر در هنگام وصیت برای جانشین خود بی*هوش شد و عثمان به تشخیص خود نام عمر*بن*خطاب را نوشت. زمانی که ابوبکر به هوش آمد، نگاشته او را تایید و امضا کرد (6). به راستی عثمان از کجا از ما فی*الضمیر ابوبکر آگاهی داشت؟

4- با توجه به کیفیت وصیت ابوبکر این نکته هم حائز اهمیت است که حکمران دوم در هنگام مرگ می*گوید: «اگر ابوعبیده زنده بود بدون مشورت هیچ*کس، خلافت را به او می*سپردم» (7) و آن گاه شورایی تعیین می*کند که در هر صورت عثمان به زمام*داری برسد. آیا جای تردید باقی است که این چند تن از سال*ها پیش بر این تصمیم هم نظر بودند؟

5- در میان مخالفان علی*بن*ابیطالب چند شخصیت سرشناس دیده می*شوند که سال*ها با یکدیگر رابطه دوستی و خویشاوندی داشتند و عجیب که همه ایشان به دعوت ابوبکر اسلام آوردند. اینان عثمان، طلحه، زبیر، سعد*بن*ابی*وقاص، عبدالرحمن*بن*عوف و ابوعبیده* جراح بودند (8). جز ابوعبیده *جراح که در زمان عمر زنده نبود، آن پنج نفر جزو شورای شش نفره خلافت قرار گرفتند.

6- در خطبه فدکیه حضرت زهرا (س) فرمودند: «تتربصون بنا الدوائر و تتوکضون الاخبار»؛ در انتظار حوادث ناگوار برای ما بودید و مواظب دریافت اخبار.

طلحه سکان*دار فتنه جمل بود
البته، شواهد بسیار فراتر از این چند نمونه می*باشد. وقایعی که در سقیفه رخ داد از جمله این شواهد می باشد و سئوالات بسیاری در مورد سقیفه مطرح است، اما سخن این جاست که جنگ جمل و صفین ادامه طراحی*ها یا به عبارت روان*تر و رساتر ادامه خیانت و توطئه این گروه است. این بار در جمل طلحه سکان*دار فتنه است و برای باز پس گرفتن خلافتی که در جای خودش مستقر شده بود، تمام تلاش خود را می*کند.

حقیقت این است که این گمراهان هر چند در مرحله اولیه پیروز شدند و با مکرها و فتنه*های از پیش طراحی شده توانستند خلافت را از وصی پیامبر بگیرند، اما در درون خویش دچار اختلاف و درگیری شدند که این درگیری منجر به کشته شدن بسیاری از هم حزبان ایشان شد و عثمان مقتول این جنگ داخلی گروه فتنه*گر است، در نتیجه این اختلاف و جنگ داخلی بود که امیرالمومنین(ع) برای مدتی کوتاه به خلافت ظاهری دست پیدا کرد.

مرگ مشکوک ابوبکر و متهم اصلی آن

باید به طور خلاصه چنین گفت که گروه مخالف خلافت علی (ع) به دو حزب تقسیم شدند؛ یک حزب، حزب ابوبکر و قبیله*اش بنی تمیم و حزبی دیگر عمر و بنی امیه. در نتیجه این اختلاف بود که ابوبکر به مرگ بسیار مشکوک از دنیا رفت.

جالب اینجاست که متهم اصلی مرگ ابوبکر زمام*دار دوم می*باشد. او خود را فریب*خورده سقیفه می*دانست و اعتقاد داشت که ابوبکر در سقیفه برخلاف قرار قبلیشان خلافت را از او ربوده است. در این*باره از مغیره*بن*شعبه نقل شده است که وی به عمر می*گوید: زمانی که ابوبکر عهده*داری خلافت را به تو واگذاشت*، به چه سبب آن را نپذیرفتی و حال به رفتار آن روز ابوبکر خرده می*گیری و با تاسف از آن یاد می*کنی؟

عمر می*گوید: من تو را از مردان هوشمند عرب می*شناختم. گویا تو آن روز آنجا حضور نداشتی که ابوبکر چگونه مرا فریب داد. البته من نیز او را فریفتم (9). می*توان گفتار عمر که فردی بسیار سیّاس بود و مخاطبش مغیره که از او به عنوان یکی از هوشمندان عرب نام برده*اند را اینگونه تحلیل کرد که تصمیم قبلی ما آن بود که من خلیفه شوم اما این قسمت که گفته است من نیز او را فریفته*ام نمی*تواند چیزی جز ربودن خلافت از ابوبکر باشد.

در جایی دیگر عمر به ابوموسی اشعری می*گوید: «به خدا قسم اگر از برادرم زید بن خطاب اطاعت می*کردم و سخن او را به کار می*بستم ابوبکر هرگز شیرینی خلافت را نمی*چشید ... پس از آنکه خلافت را در دام خویش انداخت من چاره*ای ندیدم جز اینکه برای مدت زمانی صبر کنم و در انتظار بازگشت خلافت به خود باشم (10).

عملیات غصب خلافت قبل از سقیفه آغاز شده بود
واضح است که سقیفه شروع غصب خلافت نبود بلکه عملیات غصب خلافت از قبل از سقیفه آغاز شده و در حیات پیامبر، خلیفه توسط سامری**ها انتخاب شده بود و در سقیفه درگیری و دعوا بین سامری*های امت رخ داد.

پس از اینکه در سقیفه، ابوبکر توانست غالب شود و حکومت وی رسمیت یافت، جناح*بندی میان طرفداران ابوبکر و عمر به طور جدی آغاز شد و جناح عمر پس از به خلافت رسیدن ابوبکر از انسجام وتحرک مرموزتری برخوردار شدند (11). تا قبل از به قدرت رسیدن اولین زمام*دار، پدیده*های اجتماعی به نفع هر دو گروه پیش می*رفت اما پس از به حکومت رسیدن او عمر به تقویت جناح خویش پرداخت.

ضربه سهمگینی که عمر در سقیفه از جانب ابوبکر تحمل کرد سبب شد که وی پس از آن با احتیاط بیشتری گام بردارد و هوشمندان زیرک*تر و سرشناس*تری را به جناح خود جذب کند. عثمان بن عفان، مغیره بن شعبه، عمروعاص، عبدالرحمن بن عوف و ابوسفیان برخی از مردان پیرو سیاست عمر بودند که اکثر یا همه آنها جزو طرفداران عمر از بنی امیه محسوب می*شدند.

چیزی که در دوره بیماری ابوبکر عجیب و مشکوک بود

یکی از عجایب بیماری ابوبکر آن است که او در مدت بیماری در انزوا ماند و به درستی معلوم نیست در آن 15 روز که در بستر بود، چه کسانی اجازه داشتند با وی تماس بگیرند. او در این دو هفته درباره خلافت تنها با عثمان بن عفان و عبدالرحمن بن عوف یعنی دو نفر از جناح عمر به رایزنی پرداخت (12). بعد از اینکه خبر جانشینی عمر رسید فرزند خلیفه و طلحه بن عبیدالله اعتراض کردند.

اتفاقاتی که درگیری جناح ابوبکر و عمر را نشان داد
اتفاقاتی که بعد از مرگ ابوبکر افتاد، درگیری پشت پرده این دو جناح را بهتر نشان می*دهد:

1- برخی از افراد جناح ابوبکر در همان روز مرگ ابوبکر، به مرگ مشکوک جان دادند و آنان که زنده ماندند در آستانه خلافت عمر از مقام خود عزل شدند و چه بسا پس از عزل به مرگ مشکوک جان سپردند. ابوبکر نیز از جناح عمر کسی را به کار مهمی نصب نمی*کرد و در روزهای پایان عمر خود می*گفت: «ای کاش همانطور که خالد را به شام فرستادم عمر را نیز به منطقه*ای دور می*فرستادم» (13).

2- در دوره عمر به هیچ یک از قبیله ابوبکر (بنی تمیم) و خاندان و موالیان وی منصب مهمی واگذار نشد.

3- در دوران ابوبکر کمتر کسی از بنی*امیه دیده می*شد ولی در جبهه عمر بیشتر افراد از بنی*امیه بودند. در حقیقت، عمر پل انتقال قدرت به بنی امیه بود والا بنی امیه با وجود عثمان چشمی به عمر نداشتند.

پس از مرگ ابوبکر، ستیز خاندان او یعنی عایشه و طلحه و فرزندان ابوبکر با جناح عمر و بنی امیه به شدت ادامه داشت تا اینکه عمر توسط ابولؤلؤ مضروب شد و دانست که زیاد زنده نخواهد ماند.

شورای شش نفره طوری چیده شد که نتیجه آن انتخاب عثمان باشد
شاید در این هنگام بود که کشمکش بین بنی امیه و بنی تمیم به اوج خود رسیده بود و عمر با سیاست*بازی طوری شورای شش نفره را انتخاب کرد که نتیجه آن انتخاب عثمان باشد. با اینکه طلحه که از بنی تمیم یعنی قبیله ابوبکر بود در خلافت طمع داشت حکمران دوم طوری ترکیب شوری را چید که همه مخالفان در ظاهر راضی و در عین حال مجبور به بیعت باشند.

عباس عموی پیامبر هنگامی که طرح شورای خلافت را شنید بی درنگ به امام علی (ع) گفت: ایشان این طرح را تدوین کرده*اند که عثمان به خلافت دست یابد ...(14). ابن عباس نیز به پدرش گفت: به خوبی معلوم است که خلیفه خواسته عثمان زمام امور را به دست بگیرد (15).

در حقیقت، به خلافت رسیدن عثمان پیروزی بنی امیه بود. البته شورای شش نفری عمر جوانب بسیاری دارد که از موضوع این نوشتار خارج است. بنابر آنچه که گذشت بین بنی تمیم به سرکردگی ابوبکر و بنی امیه از زمان خلافت ابوبکر کشمکش برای تصاحب خلافت بود. در نهایت بنی امیه توانست توسط عمر خلافت را از آن خویش کند.

فرمان قتل عثمان را عایشه صادر کرد

در زمان خلافت عثمان طرفدارن حزب ابوبکر به سرکردگی عایشه و طلحه با عثمان مخالف بودند وزمانی که اوضاع و احوال سیاسی در زمان خلافت دچار چالش شد، بنی تمیم مخالفتش آشکار و محسوس گشت و حتی گاها به صراحت سخن از قتل او می*گفتند و زمانی که اوضاع متشنج شد سوار بر موج اعتراضات مردم شدند.

بنی تمیم عثمان را به قتل رساندند تا خود را به دوران اوجی که در زمان ابوبکر داشتند برسانند از این میان نقش عایشه و طلحه نقشی کلیدی بود. عایشه فرمان قتل صادر کرد تا بتواند طلحه را به خلافت برساند و طلحه خلیفه را کشت تا مسیر خلافتش هموار شود.

مقاومت طلحه در برابر دستور خدا مبنی بر حرمت ازدواج با زنان پیامبر
زمانی که حکم خداند مبنی بر اینکه بعد از پیامبر ازدواج با ازواجش حرام است و بر هیچ کس جایز نیست که با ازواج پیامبر ازدواج کند اعلام شد طلحه از این حکم خداوند برآشفت و اعلام کرد اگر پیامبر بمیرد با ازواج او ازدواج می*کنیم همانطور که پیامبر با ازواج ما ازدواج می*کند.

پیامبر مکرم اسلام از این گفته طلحه ناراحت شدند و در ذم طلحه و حرمت عملی که او وعده*اش را داد آیه 53 احزاب نازل گشت: «و ما کان لکم أن تؤذوا رسول اللهولا أن تنکحوا أزواجه من بعده أبدا، إن ذلکم کان عند الله عظیما؛ شما حق ندارید رسول خدا را برنجانید، و مطلقاً [نباید] زنانش را پس از [مرگ‏] او به نکاح خود درآورید، چرا که این [کار] نزد خدا همواره [گناهى‏] بزرگ است‏.»

عمر بن خطاب به او گفت: پیامبر تا روز وفاتش از تو به خاطر جمله*ای که در روز نزول آیه حجاب گفتی –ویل لمن کفره نمرود-(16) ناراحت بود. امیرالمومنین نیز خطاب به طلحه فرمودند: «تو همان کسی هستی که گفتی اگر پیامبر از دنیا برود زنان او را به نکاح خود در می*آوریم» (17).

سخنان عایشه علیه عثمان

او به خاطر نارضایتی مردم از حکومت عثمان، در خلافت طمع کرد و با کمک عایشه به اوضاع ملتهب آن روز جامعه دامن زد. عایشه در بین مردم آشکارا بر علیه عثمان سخن می*گفت و او را تنقیص می*کرد.

حکیم بن عبد الله می*گوید روزی داخل مسجد مدینه شدم شنیدم عایشه می*گوید: «ای گروه مردم هنوز زمان زیادی از حیات پیامبر نگذشته است این نعلین رسول خداست و این پیراهن ایشان این در حالی است که در میان شما فرعون این امت است» (18).

حسن بن سعید روایت می*کند که عایشه ورقی از قرآن را بلند کرد در حالی که عثمان ایستاده بود و گفت: «ای عثمان اقامه کن آنچه که در این کتاب است این پیراهن پیامبر است که تغیر نکرده است در حالی که تو سنت پیامبر را تغیر داده*ای ای نعثل» (19).

طبری نقل کرده است که عایشه می*گفت این پیراهن رسول خداست که هنوز کهنه نشده در حالی که عثمان سنت پیامبر را تغییر داد. نعثل – عثمان –را بکشید خدا نعثل را بکشد(20).

این حرکت*های عایشه و رفتار بد عثمان با مردم و خاصه جسارت*های او به اصحاب جلیل*القدر رسول خدا همچون ابوذر باعث شورشی در تمامی بلاد اسلامی شد و طلحه سوار بر این موج خود را بر مسند خلافت دید. از این رو، سعی کرد خود را در راس این موج قرار دهد تا بتواند حکومت را از عثمان یا به عبارت بهتر از خاندان بنی امیه بگیرد از این رو بر آن شد تا به فتوای قتل عثمان توسط عایشه جامه عمل بپوشاند.

سرسخت*ترین فرد مخالف عثمان
طلحه از کسانی بود که قتل خلیفه را مصرانه پی*گیری می*کرد و بر آن پافشاری می*نمود. در حقیقت، طلحه سخت می*کوشید از نارضایتی مردم برای به قدرت رسیدن خود استفاده کند (21). تاریخ نگاران او را سرسخت*ترین فرد مخالف عثمان به شمار آورده*اند (22).

وی در زمان محاصره عثمان، در مسجد مدینه به اقامه نماز جماعت می*پرداخت (23). نماز خواندن طلحه در مسجد یک امر عادی که در میان مسلمانان رواج دارد نبود بلکه تلویحا با این کار خویش را خلیفه بعد از عثمان معرفی می*کرد و طمع همین خلافت بود که او را به قتل عثمان واداشت.

سخن علی (ع) در مورد طلحه

امیرالمومنین (ع) درباره او فرمود: «در میان او کسی آزمندتر و حریص*تر به کشتن عثمان نبود». طلحه تا آنجا به موقعیت خود اطمینان داشت که باور نمی*کرد کسی غیر او به حکومت برسد اگر هم گاهی از حضرت علی (ع) کمک می*خواست هدفش استفاده از موقعیت حضرت بود تا از ایشان برای رسیدن به حکومت سود بجوید؛ هرچند در این هدف ناکام ماند، حتی این مطلب در مواضع عایشه هم آشکار است.

دور از واقع نیست که عایشه هم برای به خلافت رسیدن طلحه با عثمان مخالفت می*کرد. وی به ابن عباس گفت: «...اینک مردم پیرامون طلحه جمع شده*اند و به زودی او به خلافت می*رسد. اگر او خلیفه شود به روش پسر عمویش ابوبکر عمل می*کند. مبادا مردم را از حمله به عثمان باز داری ....» (24).

در واقع، اگر طلحه و عایشه می*دانستند که بعد از کشته شدن عثمان حضرت علی (ع) به خلافت خواهد رسید هیچ*گاه برای قتل عثمان تلاش نمی*کردند. به هر صورت نقل کرده*اند که طلحه در محاصره خانه عثمان نقش اساسی داشت و به سمت خانه عثمان در حالی که در لباسی خود را از دید مردم پنهان می*کرد تیر می*انداخت (25) و نیز زمانی که نتوانست وارد خانه عثمان شود مردم را به خانه بعضی از انصار هدایت کرد و مردم از راه پشت بام آن خانه**ها وارد خانه عثمان شدند و او را به قتل رساندند (26).

در هنگامه لشکرکشی طلحه به سمت بصره، عبدالله بن حکیم تمیمی می*گوید: ای طلحه آیا این کتاب را می*شناسی؟ طلحه گفت: بله این نامه من است به تو. از او پرسید: آیا می*دانی در آن چه چیزی نوشتی؟ گفت: برایم بخوان. عبدالله حکیم خواند و در آن عیب گرفتن از عثمان و دعوت کردن به قتل عثمان بود (27).

بستن آب بر روی عثمان توسط طلحه
طلحه محاصره عثمان را شدیدتر کرد تا جایی که آب را بر روی عثمان بست. تشنگی بر عثمان فشار آورد و برای حضرت علی (ع) پیام فرستاد که طلحه و زبیر من را با عطش کشتند و مرگ به شمشیر بهتر است از مرگ با تشنگی. حضرت هنگامی که این پیام را شنیدند خارج از مدینه بودند. ایشان خود را به مدینه رسانده و با سختی بسیار به عثمان آب رساندند و او را از مرگ بوسیله عطش نجات دادند (28).

در اینجا ذکر این نکته ضروری است که بعدا، بنی امیه حضرت علی (ع) را قاتل عثمان معرفی کردند و بی خردانی که مفتون بنی امیه بودند به قصاص از تشنگی عثمان در کربلا آب را بر روی امام حسین (ع) بستند. این یکی از نتایج تحریف تاریخ است.

طلحه تا سه روز اجازه دفن عثمان را نداد

سرانجام با اصرار طلحه و زبیر عثمان کشته شد. روایت کرده*اند که طلحه مانع از دفن عثمان شد و تا سه روز نگذاشت جنازه عثمان را دفن کنند. او افرادى را مأمور کرد تا با سنگ باران کردن خانواده عثمان مانع دفن او شوند، اما سرانجام با دخالت امام علی (ع) او را دفن کردند. باز هم طلحه مانع شد از اینکه عثمان را در قبرستان مسلمانان دفن کنند و در نهایت او در محلی به نام «حش کوکب» در قبرستان یهودی*ها دفن شد (29).

بی گناه*ترین فرد نسبت به خون عثمان
با توجه به این مختصری که گذشت طلحه از متهمان اصلی قتل عثمان بود و به اعتراف شارح معتزلی نهج البلاغه بی*گناه*ترین فرد نسبت به خون عثمان حضرت علی (ع) است (30). بلاذری؛ مسعودی و ابن عبد ربه می*نویسند: زمانی که حضرت علی (ع) به مسجد رسید و اطلاع یافت که مردم عثمان را کشته*اند چنان خشمگین شد که فرزندانش را به سبب موفق نشدن در حفظ جان خلیفه توبیخ و تنبیه کرد (31).

در هنگامی که خانه عثمان در محاصره بود و عده*ای از اصحاب رسول خدا مانع از ورود مردم به خانه عثمان می*شدند، مردم خانه عثمان را تیرباران کردند تا اینکه صورت و محاسن حضرت امام حسن مجتبی (ع) خون آلود شد، سپس بعضی از محاصره*کنندگان ترسیدند که بنی هاشم به خاطر امام حسن و امام حسین علیهما السلام خشمگین شوند.

تنها کسی که پس از قتل عثمان نسبت به خلافت بی تفاوت بود

بعضی می*گفتند اگر بنی هاشم بیایند و خون بر وجه حسن بن علی صلوات الله علیهما ببینند با مردم وارد جنگ می*شوند و آنچه که شما می*خواهید باطل می*شود (32). قطعا امیر المومنین قاتل عثمان نبودند اما موضع ایشان چه بود؟ و چرا ؟نیاز به مجالی مستقل دارد.

مرگ عثمان طبیعتا باید شروع کشمکشی برای انتخاب خلیفه بعدی و سیاست*بازی سیاست*بازانی باشد که عمری برای رسیدن به خلافت تلاش کردند و حکم قتل خلیفه را دادند. پس از قتل عثمان تنها کسی که نسبت به خلافت بی تفاوت بود و تلاشی برای کسب خلافت نکرد امیر المومنین (ع) بود.

اما با وجود بی رغبتی ایشان مردم برای بیعت کردن به سمت آن حضرت سرازیر شدند و این مخالف خواسته طلحه و امری پیش*بینی نشده و بسیار ناگهانی بود.

به نقل از :
http://www.snn.ir/NSite/FullStory/Ne...12310&Sgr=1005